دومین نشست تخصصی «واکاوی عملکرد دانشکده‌های الهیات و معارف اسلامی در ایران»برگزار شد.

این نشست روز سه شنبه، 25 شهریور‌ماه سال 1399، با حضور جمعی از اعضای هیئت علمی و مسئولان دانشکده‌های الهیات دانشگاه‌های کشور و اساتید دانشگاه داغستان روسیه بصورت بر خط(آنلاین) اجرا شد.

سخنرانان نشست عبارتند از: دکتر محمد حسین بیات، حجت الاسلام دکتر احمد آکوچکیان،  دکتر فروغ پارسا، و دکتر مجید ملایوسفی، دکتر مختار یحیایف که ساعت 11 صبح با قرائت قرآن مجید آغاز شد.

در آغاز نشست دکتر عباس اشرفی ریاست محترم دانشکده الهیات و معارف اسلامیضمن خیر مقدم به اساتید و دانشجویان و مدعوین بویژه اساتید دانشگاه داغستان روسیه، گزارش اجمالی از نخستین نشست واکاوی عملکرد  ارائه و هدف از برگزاری دومین نشست را پرداختن به آسیب ها و ارائه راهکار اعلام نمودند. و در پایان از همکاران و بویژه دبیر نشست آقای دکتر تک فلاح در برپایی این نشست تقدیر و تشکر نمودند.                                      

  لازم به یاد آوری است این نشست به زبان روسی ترجمه می گردید.

استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی تاکید کرد:

لزوم بهره گیری از روش های تعلیم و تعلم حوزه های علمیه در دانشگاه ها

دکتر محمد حسین بیات اظهار داشت: دانشگاه می بایست در تعلیم و تعلم از شیوه های حوزه علمیه الگو بگیرد تا به نتیجه مطلوب برسد.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی در دومین نشست تخصصی «واکاوی عملکرد دانشکده‌های الهیات و معارف اسلامی در ایران» که به همت دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی، برگزار شد، بیان داشت: حوزه های علمیه از سده های سوم و چهارم تا کنون صدها دانشمند فرزانه در علوم تفسیر، فلسفه، اصول، فقه، مانند: شیخ طوسی، کلینی، شیخ صدوق، شیخ مفید، شیخ انصاری، آخوند خراسانی و امام خمینی(ره)را تربیت نموده است در حالی که در دانشگاه چنین فارغ التحصیلانی ندارد.

وی افزود: ارتباط استاد و دانشجو باید بر اساس محوریت کسب دانش باشد نه نمره و اخذ مدرک و ارتباط میان آنها باید ارتباط معنوی مانند پدر و فرزندی باشد چنانکه صاحب جواهر بزرگترین فقیه سده سیزده، شیخ انصاری را بر فرزندان خود ترجیح داد و او را به عنوان صاحب کرسی درس فقه بعد از خود تعیین نمود.

استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی بهره گیری از شیوه و روش های حوزه های علمیه که بر پایه علم آموزی همراه با تربیت و اخلاق اسلامی پایه نهاده شده است در دانشگاه ها را یکی از راهکارهای ارتقاء دانشکده های الهیات برشمرد و همچنین حذف دروس غیر ضرروی از رشته های الهیات را ازجمله ی دیگر راهکارها عنوان کرد.

دانشکده الهیات نیازمند توسعه رویکردهای میان رشتگی است

دانشیار پژوهشکده مطالعات قرآنی معتقد است توسعه رویکردهای میان رشتگی راهکار پیشنهادی جهت حلّ معضلات موجود در گرایش ها و رشته های مختلف الهیات  است.

دکتر فروغ پارسا در دومین نشست تخصصی «واکاوی عملکرد دانشکده‌های الهیات و معارف اسلامی در ایران» بیان داشت: مباحث الهیاتی در دنیای امروز از چنان پیچیدگی و ابهامی برخوردار است که هیچیک از گرایش های دانشکده الهیات بتنهایی قادر به مطالعه و تبیین و تدقیق ابهام های آن نیستند.

وی افزود: رویکرد میان رشتگی در گرایش ها و رشته های دانشکده الهیات از سویی مشکل روزآمد کردن هر گرایش را رفع می نماید و از سوی دیگر بین گرایش های مختلف با توجه به هدف مشترک، انسجام و هم گرایی ایجاد می نماید.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: مروری بر طبقه بندی علوم و رشته های دانشگاهی در سطح جهانی بیانگر این واقعیت است که امروزه مطالعات میان رشته ای به عنوان یک ضرورت در همه حوزه های علمی مطرح شده است.

وی افزود: رویکرد مطالعات میان رشته ای  از اوایل سده 20 در پی اندیشه وحدت گرایی علمی و مقاومت در برابر تخصصی شدن علوم در بین برخی دانشمندان غربی شکل گرفت و در بسیاری از دانشگاه های مهم دنیا ایده مطالعات میان رشته ای در آموزش و پژوهش بکار گرفته شده است.

مطالعه میان رشته ای نوعی فعالیت پژوهشی است که با هدف شناخت و فهم دقیق یک پدیده و مساله پیچیده که خارج از ظرفیت و دانش یک رشته تخصصی است، انجام می گیرد. در این نوع مطالعه روش ها، بینش ها ابزار و فنون از یک یا چند رشته در کنار هم به حلّ معضل می پردازند.

نهادینه نشدن نهاد الهیاتی پژوهی در دانشگاههای ایران یک آسیب راهبردی است

رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه( رشد) اظهارداشت: از اولین مشکلات و حتی بحرانهای حوزه و نهاد دانش دین کاستی تحقیق نهاد در نظام دانشگاهی الهیات است.

 دکتر احمد آ کوچکیان در دومین نشست تخصصی «واکاوی عملکرد دانشکده‌های الهیات و معارف اسلامی در ایران» به بیان آسیب شناسی عملکرد دانشکده های الهیات و معارف اسلامی در ایران معاصر پرداخت و بیان داشت: فقدان نهادین شدن نهاد الهیات یپژوهی در دانشگاههای ایران به مثابه یک آسیب راهبردی در دوره پیشاتوسعه جامعه ایرانی همچنان پس از چهار دهه از عصر انقلاب اسلامی به چشم میخورد.

وی تاکید کرد: نظام دانشی الهیات پژوهی و اساسا دانشگاه پژوهی همچنان در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی ایران نهادینه نشده است.

وی ادامه داد: ساختار اولیه تحلیل توسعه ای نظام دانش الهیات در ایران حداقل چهار محور تحلیلی برجسته را پیش رو دارد عبارتند از: اول: مفهوم شناسی آغازین و نظریه مرجع تحلیل، دوم: مروری بر وضعیت تاریخی، سوم: وضعیت شناسی نهاد ملی دانش الهیات و چهارم: راهکارهای بازخوانی و فرآوری.

رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه با تاکید بر این موضوع که آسیب پیشاهنگ در نظام آموزش و پژوهش عالی الهیات، نبود دانشگاه پژوهی و به اعتباری دیگر تحقق نهادی در این گرایش از نظام آموزش عالی همچنان که در عرصه های دیگر است تصریح کرد:  این نشست نشانه درک درست متولیان آن از این آسیب راهبردی است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: شایسته است با تداوم این رویکرد به فلسفه و مبانی نظام آموزش عالی الهیات توجه نمود و نهادی برای اهتمام به آن پیش بینی شده و نظام فعالیتهای آن تعریف شود.

ضرورت پرداختن به جایگاه اسلام شناسی علمی در سیستم آموزش دینی

رئیس دانشکده فلسفه دانشگاه دولتی داغستان روسیه اظهار داشت: یکی از مشکلات موجود آموزش مذهبی در روسیه، مشکل ایجاد یک سیستم اثرگذار آموزش اسلامی بر پایه تکامل کیفی عناصر موجود است.

دکتر مختار یحیایف در دومین نشست تخصصی «واکاوی عملکرد دانشکده‌های الهیات و معارف اسلامی در ایران» که به همت دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد بیان داشت: به نظر ما بسیاری از مشکلات حل نشده تعلیمات اسلامی به این دلیل است که برنامه های درسی ای که بر اساس آن ها تعلیم و تربیت اسلامی در سطوح مختلف خود انجام می شود، منحصرا توسط خود موسسات آموزشی تدوین می شود، اگرچه که پس از تأیید مدیران سازمان های مذهبی به اجرا در می آید.

وی افزود: این امر به این دلیل است که در روسیه هیچ مرکز آموزشی و روش شناسی معتبری وجود ندارد که بتواند بر اجرای مفهوم آموزش اسلامی، پشتیبانی آموزشی و روش شناختی آن متمرکز باشد و مهم تر این که بتواند کیفیت روند آموزشی را کنترل کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: بسیاری از موسسات آموزشی مذهبی توصیه ها و اسناد شورای تعلیم و تربیت اسلامی موجود را لازم الاجرا نمی دانند. این امر خصوصا در مورد موسساتی که بدون مجوز دولتی کار می کنند صادق است. به همین دلیل، برنامه های درسی و کاری در زمینه معارف اسلامی غالباً تنها با محتوای مذهبی اشباع می شوند.

وی ادامه داد: مولفه سکولار آموزش و پرورش که بدون آن آموزش مدرن، از جمله تعلیمات اسلامی به طور کلی تصورناپذیر است در چارچوب برنامه درسی به حداقل رسیده، یا به صورت رسمی وجود دارد ولی همیشه در عمل اجرا نمی شود.

دکتر مختار یحیایف با اشاره به اضافه کردن تخصص "الهیات" در لیست تخصص‌های علمی کمیسیون عالی فدراسیون روسیه در سال 2015 افزود: در واقعیت هم، این موضوع، آموزش روحانیون با صلاحیت و هم دفاع از رساله های دکترای الهیات اسلامی را ممکن ساخت و امروز در فدراسیون روسیه 29 دانشگاه مدرک دولتی را در رشته تخصصی "الهیات" صادر می کنند.

وی ادامه داد: دانشکده علوم انسانی داغستان از جمله این موسسات است که علاوه بر متخصصان الهیات اسلامی، متخصصانی را در زمینه زبانشناسی، روزنامه نگاری، اقتصاد و انفورماتیک تجارت آماده می کند.

رئیس دانشکده فلسفه دانشگاه دولتی داغستان روسیه تاکید کرد: آنچه مهم است، آموزش در این تخصص ها با در نظر گرفتن همه موازین و الزامات اسلامی انجام می شود، که به ما امکان می دهد از روند نوظهور همگرایی مولفه های مذهبی و سکولار تعلیم و تربیت در فضای آموزشی اسلامی صحبت کنیم.

رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی ( ره):

ضعف تعامل دانشکده های الهیات با سایر دانشکده ها قابل تامل است.

شان دانشکده الهیات از شان دانشکده های دیگر بالاتر است.

دکتر مجید ملایوسفی  در دومین نشست تخصصی واکاوی عملکرد دانشگاه های الهیات و معارف اسلامی که بصورت مجازی در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد اظهار داشت: در غرب با پیدایی دانشگاه های بزرگی همچون پاریس و اکسفورد در قرن دوازدهم و سیزدهم، دانشکده الهیات درکنار دانشکده های طب، حقوق و علوم انسانی شکل گرفت.

وی با بیان اینکه اگر دانشکده های مختلف به عنوان یک کل(دانشگاه) لحاظ نشوند، کارکرد خود را از دست خواهند داد تصریح کرد: در غرب با آمدن الهیات به دانشگاه بعد نظری الهیات تقویت  گشت و الهیات در کنار سایر حوزه های معرفتی و در تعامل با آنها یک کل را تشکیل داد تا بتواند به خوبی و درستی غایت خویش را تحقق بخشد.

 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) در ادامه به اسناد تاریخی شکل گیری دانشکده الهیات در ایران اشاره و بیان داشت: در ایران برخی بر این باور بودند که آوردن مباحث دینی از حوزه ها و مدارس دینی به دانشگاه در جهت تضعیف آنها و دین بوده است اما از سوی دیگر کسانی تشکیل دانشکده الهیات را امری ضروری تلقی می کردند.

وی ادامه داد: در واقع اگر قرار باشد دانشگاهی شکل بگیرد که در دانشکده های مختلف آن تخصص های مختلف آموزش داده شود، باید در کنار آن دانشکده ای به نام الهیات شکل گیرد، چرا که نمی توان وجهی از وجوه مختلف حیات انسان را به عنوان یک کل مورد غفلت قرار داد.

وی افزود: با این حال به نظر می آید دانشکده های الهیات در ایران در مقایسه با سایر دانشکده ها نتوانسته اند آنگونه که شایسته آنهاست تخصص را به ارمغان بیاورند.

وی اظهارداشت: از سوی دیگر تعامل دانشکده الهیات با سایر دانشکده ها در جهت سهیم شدن در علم به عنوان یک کل دارای ضعف و نقص فراوان است. از این حیث دانشکده های الهیات باید درجهت تعامل بیشتر با سایر دانشکده ها، در متون درسی، شیوه های آموزشی و روش های پژوهش خود تجدید نظر جدی کنند. 

دکتر مجید ملایوسفی با بیان این نکته که اگر قرار باشد انسان ها به سعادت و رفاه مدنی(civil) برسند، نیازمند دانشکده حقوق و برای رسیدن به سعادت بدنی و جسمانی(physical) نیازمند دانشکده طب هستیم تصریح کرد: طبیعتا برای رسیدن انسان ها به سعادت ابدی(eternal) نیز نیازمند دانشکده ای به نام الهیات هستیم.

رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی ( ره) ادامه داد: از این امر شاید بتوان نتیجه گرفت که از نظر عقلی شان دانشکده الهیات از شان دانشکده های دیگر بالاتر است، ولی انسان ها بر اساس غریزه شان طبیب را والاتر و مهمتر از شان حقوقدان و شان این دو را مهمتر از شان کسانی می دانند که متولی آموزش های دینی هستند.