«معارف نبوی و تحول در علوم انسانی با رویکرد حل مسئله»

در ابتدای نشست، حجت الاسلام و المسلمین دکتر خلعتبری، ریاست دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دربارۀ طرح تحول علوم انسانی صحبت کرده و تاسیس پژوهشگاه تحول علوم انسانی را با هدف بالا بردن بهره‌وری این علوم و افزایش ارتباط آن‌ها با الهیات، دانستند که متاسفانه این مهم به عللی محقق نگردیده و لذا سلسله همایش‌هایی از جمله همایش معارف نبوی و چالش‌های جهان امروز، با انگیزۀ پیشبرد اهداف آن، برنامه‌ریزی شدند. ایشان با اشاره به «معارف نبوی» در عنوان همایش، آن را دربرگیرندۀ دین مرسل، یعنی معارف اهل بیت طهارت و دین مکشوف، به معنای تعاملات عقلی فلاسفۀ بزرگ خصوصاً ملاصدرا که بارها مورد تاکید مقام معظم رهبری واقع شده، عنوان کردند. در ادامه، دکتر خلعتبری با دعوت از دکتر بصیری، دبیر همایش «علوم انسانی قرآن بنیان»، همایش مذکور را در کنار همایش معارف نبوی، به عنوان رسالت‌های دانشکدۀ الهیات در راستای تحول علوم انسانی، دانستند.

سپس دکتر بصیری، عضو هیئت علمی دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، به ارائۀ گزارشی از همایش علوم انسانی قرآن بنیان و شرح زمینۀ آن، پرداختند. این همایش که در سال 1394 و به صورت دو سالانه ثبت گشته، تابحال در سه دوره برگزار شده است. ایشان هم‌چنین عنوان کردند که دورۀ بعدی این همایش، در پایان سال 1402 خواهد بود. در ادامه، دکتر بصیری با اشاره به ایرادات برخی مبنی بر امکان‌پذیر نبودن این تحول یا دارا نبودن مبنا، این افراد را به توجه به تفاوت مکاتب روان‌شناسی و جامعه شناسی و دیگر علوم، دعوت کرده و این اختلاف را نه فقط ناشی از تفاوت روش‌های پژوهشی که بخش عمدۀ آن را تاثیر گرفته از دیدگاه‌های هستی‌شناسانۀ متفاوت آنان، دانستند که به بیان ایشان، همین موضوع در ارتباط معارف اسلامی با مدیریت، علوم سیاسی و جزء این علوم نیز، حاکم است.

پس از این، پروفسور گلشنی، پایه‌گذار فلسفۀ علم در ایران، به ایراد سخنرانی پرداختند. ایشان ضمن اشاره به تحولات رخ داده در غرب نسبت به علوم انسانی، علت عدم انعکاس این تغییرات را، پدیدۀ نفوذ در ایران عنوان کردند. دکتر گلشنی پس از بیان پیشینه و سیر تطور این جریان در غرب، ورود برخی دروس علوم انسانی علی‌الخصوص فلسفه را، به رشته‌های دیگر لازم و ضروری دانسته و به تجربۀ موفق دانشگاه‌های دنیا در این جریان ، اشاره نمودند. این استاد دانشگاه، زمینۀ توجه به فلسفه را در غرب، سوالات هستی‌شناسانۀ بی‌پاسخی دانستند که بشر همواره به دنبال پاسخگویی به آن‌ها بوده که در نهایت تفکر در این پرسش‌ها، موجب خداباوری حتی برخی از بزرگترین پژوهشگران و شخصیت‌های علمی غربی، شده است. دکتر گلشنی دوری جامعۀ ما از قرآن و فلسفه را، چالش و کوتاهی بزرگی دانسته و  ضمن تذکر نسبت به اهمیت و ضرورت طرح‌ریزی دروس علوم انسانی برای تمامی رشته‌ها، به نقش صدا و سیما در تربیت فرهنگی مردم اشاره کرده و وظیفۀ این نهاد را، دقت در فرهنگ‌سازی و نیز پرداختن به ارزش علوم انسانی عنوان کردند. به دنبال طرح این مباحث، گفتگو و پرسش و پاسخی میان اساتید حاضر در جمع و پروفسور گلشنی پیرامون این موضوعات و نحوۀ اجرایی کردن آن‌ها در جامعه، صورت گرفت.

در انتهای جلسه، دکتر معتمدی، ریاست محترم دانشگاه، علوم انسانی را در جهان امروز و فقط کشور ما، دچار چالش دانسته و در این جهت، به برجستگی دانش‌های اقلیمی اشاره نمودند. ایشان لزوم بهره‌گیری از دستاوردهای غرب در زمینۀ علوم انسانی را، بومی‌سازی این علوم عنوان کرده و به معارف نبوی و نگاه دینی به عنوان مهمترین منبع و طریق این بومی‌سازی، پرداختند. در بیان ایشان، عرضۀ مفاهیم گوناگون نظیر حیا و عقل به قرآن و معارف نبوی و پاسخ‌گیری از آن‌ها در این زمینه‌ها، سبب کمک به پیشرفت علوم انسانی می‌گردد؛ هم‌چنین توجه ما به دورۀ تمدن اسلامی و پیشینۀ علمی خویش، زمینه را برای تحول علوم انسانی فراهم کرده و نیز در بحث روش‌شناسی، افق‌هایی جدیدی را پیش روی ما خواهد گشود.

در پایان، دکتر خلعتبری، ضمن ارائۀ پیشنهاد تاسیس دفتر دائمی همایش معارف نبوی، هدف همایش را، آوردن معارف نبوی در متن و شامل دین مرسل و مکشوف، دانسته و از ساختارسازی و طرح‌ریزی استفاده از معارف نبوی در این افق تحولی در علوم انسانی، ابراز خرسندی نمودند.